συναντήσεις: Ευάγγελος Ρούσσος

 Ευάγγελος Ρούσσος του Νικολάου

(από την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στα Χρούσα της Σύρου στις 11 Αυγούστου 2011 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Σύρου)

 

… Δεν θα αποτιμήσουμε σήμερα το φιλοσοφικό έργο του Ε. Ρούσσου αυτό θα γίνει εν μέρει το Φθινόπωρο στο πλαίσιο της συνάντησης Φιλοσοφίας που διοργανώνεται στη Σύρα με την παρουσία συναδέλφων του και συνεργατών του στο Κέντρο Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Σήμερα και με την παρότρυνση του Θ. Ροδαμίτη θα σας παρουσιάσω υπαινικτικά τον ξεχωριστό άνθρωπο που συντροφεύει συχνά με την τολμηρή λιτότητα του λόγου που τον διακρίνει τις δικές μου φλύαρες σκέψεις και τα ερωτήματα που εγείρονται συνήθως σε ένα κλίμα απογοήτευσης και διάψευσης. Η σχέση φιλίας αλλά και εκτίμησης που έχω για τον κ. Ρούσσο δεν σας κρύβω ότι με φέρνει σε αμηχανία για τον συναισθηματικό τόνο που φέρει ο ελάχιστος αυτός πρόλογος.

 

ΓΙΑ ΤΑ ΧΡΟΥΣΑ

Στη σκιά των χρυσοπεύκων σου να είρω

και ν’ απολαύσω, Χρούσα τη γαλήνη

( Ασπιώτης )

Από τα «τραγουδισμένα τοπωνύμια», ένα ειδικό αφιέρωμα στα Συριανά Γράμματα που επιμελήθηκε ο Ευάγγελος  Ρούσσος.

80 χρονών σήμερα ο κύριος Ρούσσος ζει στις «Βερσαλίες» της Παιανίας, όπως συχνά αποκαλεί με χιούμορ τον οίκο ευγηρίας,  ένα τοπίο με συντριβάνια και κρήνες εν μέσω αρχαιοπρεπών αγαλμάτων,  με σπάνια ωδικά πτηνά  και οπωροφόρα δένδρα. Εκεί στο δωμάτιό του μικρού εμβαδού ακούγοντας το 3ο πρόγραμμα, ετοιμάζεται να ολοκληρώσει την επόμενη μελέτη του, το Τοπωνυμικό Σύρου. Ένα έργο ζωής καθόλου εύκολης.

 

Ειδικά για τα πράγματα της Σύρας, την ιστορία της και την πολιτιστική της ταυτότητα, ο Ε. Ν. Ρούσσος ενδιαφέρθηκε έντονα ήδη από τα χρόνια της μαθητείας του. Σε ηλικία 13 χρόνων εκδίδει, διευθύνει, συντάσει την εφημερίδα του Αετός.  Από τις 21.3.1945 ως το Σεπτέμβριο του 1951 κυκλοφόρησαν 142 φύλλα. Η ύλη: Αρθρογραφία για θέματα τοπικού και ευρύτερου ενδιαφέροντος, χρονογραφήματα, λογοτεχνικά και ιστορικά κείμενα, τοπικά, κοινωνικά και πολιτιστικά νέα.

Ξαναδιαβάζοντας τα Συριανά Γράμματα διαπιστώνω την πολύτιμη συμβολή του περιοδικού αλλά κυρίως των ανθρώπων που ανιδιοτελώς εργάστηκαν, συνεργάστηκαν, δημιούργησαν και προώθησαν μια διαφορετική αισθητική του λόγου, με συνεχείς παροτρύνσεις για γνώση. Λιτή αφήγηση και μια ζωντανή αφτιασίδωτη ματιά στο πολιτισμικό παρελθόν και το παρόν της Σύρας. ΄Ενα ξεχωριστό δείγμα δεοντολογίας και συνέπειας απέναντι στην ιστορία, λογοτεχνία, λαογραφία, και στις καλές τέχνες ενός τόπου, μετέωρου, ανασφαλούς, μαχόμενου(;) που ακόμη φαίνεται να γοητεύει.

Ο Ευάγγελος Ρούσσος είχε τη γενική εποπτεία της ύλης του περιοδικού.  Οργάνωσε και διήυθυνε για μια δεκαετία τα Συριανά Γράμματα.

 

Σας διαβάζω κάποιες σκέψεις του από τη στήλη του στο περιοδικό

με τον τίτλο: Από το σημειωματάριό μου

1. 5 χρόνια Συριανά Γράμματα. […] Αυτό το χρονικό διάστημα φάνηκε αρκετό , όχι μόνο για να ενηλικιωθεί το περιοδικό και να κερδίσει ένα ενθουσιώδες αναγνωστικό κοινό, αλλά και για να δείξει με το πλήθος των συνεργατών που το πλαισίωναν, ότι η γενέτειρά μας διαθέτει πραγματικά πολύ περισσότερες πνευματικές δυνάμεις από όσες υποθέτει ο καθένας μας χωριστά, περιχαρακωμένος στη μοναξιά του….

 

2. Αν όσα λέγονται στο θάνατο κάθε πολιτικού ηγετη, για τις αρετές του, για τις ικανότητές του και για τις πράξεις του, ανταποκρίνονται στα πράγματα, τότε παραμένει ανεξήγητο το γεγονός ότι οι εγκωμιαζόμενοι ηγέτες, φεύγοντας από τη ζωή, αφήνουν στη χώρα τους πολλά και μεγάλα, εθνικά και κοινωνικά, προβλήματα άλυτα. Λοιπόν, ή οι εγκωμιαζόμενοι ηγέτες είναι ασήμαντοι και οι πολίτες λένε γι αυτούς κούφια λόγια ή είναι πραγματικά σημαντικοί και οι πολίτες αποδεικνύονται πραγματικά ανίκανοι να επωφεληθούν από τις ικανότητες των ηγετών τους.

 

Μελετητής της αρχαϊκής κοινωνίας πάνω από 50 χρόνια, με σπουδές Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Κλασικής Φιλολογίας και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Βόννης ως υπότροφος του γερμανικού ιδρύματος Humboldt. Αριστούχος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εργάστηκε ως συντάκτης στα κέντρα ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών ( Ιστορικό Λεξικό, Κέντρο Εκδόσεως ΄Εργων Ελλήνων Συγγραφέων, Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας) και ως συντάκτης και ειδικός σύμβουλος της Εκδοτικής Αθηνών σε θέματα Αρχαιογνωσίας.

Δημοσιεύματα: Ο Ηράκλειτος στις Εννεάδες του Πλωτίνου (1968), Heraklit Bibliographie (1971), Ηράκλειτος τα Αποσπάσματα (1971, 1987, 2000), Κοσμολογία της Μιλήτου (1974),  Ελεάτες (1982), Κοσμογονία, θεογονία Ανθρωπογονία (1986) Προσωκρατικοί, τ.1-4, 1999-2008, Συμβολή στη Βιβλιογραφία της Προσωκρατικής εννοιολογίας (2010) κ.ά …..

 

Το 2010 κυκλοφόρησε από το Διεθνές Κέντρο ΄Ερευνας Αίσωπος- LaFontaine μια χειρόγραφη – καλλιγραφημένη πραγματεία του Ε. Ρούσσου για τον Φερεκύδη τον Σύριο

 

Ορισμένα από τα ποιήματα που θα μας διαβάσει ο κύριος Καταλειφός ανήκουν σε έναν κόσμο βιωμάτων, συγκινήσεων και στοχασμών, ο οποίος  άλλοτε έπεται κι άλλοτε κινείται παράλληλα με το φιλοσοφικό του έργο.  Εκεί αποτυπώνονται όσα τον χαρακτηρίζουν ως άνθρωπο και έναν αξιαγάπητο επιστήμονα.

                                                                                         Μ.Θ. Δαλεζίου